اعتراضات و مدنیت/ جمشید رسایی

جارستان به نقل ازاعتماد- جمشیدرسایی؛فراهم کردن شرایطی برای آنکه مردم بتوانند نظرات خود را در مورد مسائل روز و موضوعات مرتبط با اداره کشور مطرح کنند، امری ضروری است. به ‌طور مثال ممکن است، دولت و یا مجموعه حکومت بخواهند در زمینه‌ای اقدامی انجام دهند و بخشی از مردم نظر موافقی نسبت به آن موضوع نداشته باشند. در چنین وضعیتی آن دسته از مردم باید بتوانند نظرات مخالف خود را مطرح کنند. به عبارتی روش منطقی و درست آن است که مسوولان کشور شرایطی فراهم کنند تا اقشار مختلف مردم خصوصا کارشناسان و متخصصان امکان طرح ایده‌ها و حتی نظر مخالف خود را داشته باشند. فراهم شدن چنین شرایطی به مسوولان کشور این فرصت را می‌دهد که از نظرات مردم و کارشناسان برای اتخاذ تصمیم‌های بهتر استفاده کنند. آن‌ وقت موضوعی که الان تهدید محسوب می‌شود به فرصتی برای کشور تبدیل خواهد شد. اگر شرایط خوبی فراهم شود و نظرات کارشناسانه و تخصصی مطرح شود طبعا نقاط ضعف تصمیم‌هایی که گرفته می‌شود، مشخص خواهد شد و امکان اصلاح آنها فراهم می‌شود. چند نکته در این بحث اهمیت دارد. اولین نکته این است که شیوه‌های منطقی و مقبول جهت حق اظهارنظر و اعتراض تعیین و به مردم معرفی ‌شود، این شیوه‌ها باید به گونه‌ای باشد که موجب مزاحمت برای دیگران و آسیب رساندن به سایر افراد نشود. نکته بعدی این است روش‌هایی که توسط حکومت و مسوولان کشور معرفی می‌شود تا مردم از طریق آن، مراتب نظرات و اعتراض خود را مطرح کنند باید مورد حمایت قرار بگیرد. یعنی اگر اعتراض‌ها در چارچوب روش‌هایی باشد که مورد قبول مسوولان کشور قرار گرفته، اجازه مزاحمت یا مانع‌تراشی دیگران به این حق اعتراض‌ها داده نشود. سومین نکته این است که امکان فرصت‌طلبی و مداخله از افراد غیر گرفته شود. یعنی هم مسوولان کشور و هم معترضان در فرآیندی بر اساس مجوزها اقدام کنند تا مسوولیت اقدامات معلوم شود. برای پیشگیری از این مداخله، بهترین شیوه آن است که در ارتباط با تجمع یا اقدامی که قرار است صورت بگیرد یک شخص، یک مجموعه یا یک شخصیت حقوقی به عنوان مسوول شناخته شود. برای رسیدن به این مهم، تقویت نهادهای مدنی مهم‌ترین کاری است که باید انجام شود. احزاب و تشکل‌های مرد‌م‌نهاد باید تقویت و فعال‌تر شوند. فراهم شدن بستر برای تقویت نهادهای مدنی، می‌تواند در سطحی کلان منجر به اصلاح تصمیم‌های گرفته شده برای اداره کشور و در نتیجه حکمرانی مطلوب‌تر شود.

روش‌هایی که در این شرایط می‌توان به آن اشاره کرد، یکی تعیین محل‌هایی برای اجتماعات است (که در اصل ۲۷ قانون اساسی هم مورد تاکید قرار گرفته) و دیگری، تشکیل کمپین‌ها و تهیه طومار با نام و مشخصات افراد. این روش‌ها قبل از این هم در مواردی انجام و آزمایش شده است. برای اینکه هر دو روش تقویت شود و اعتراض‌ها به صورت سرگردان و بی‌برنامه نباشد و روش‌های غیرقانونی ملاک عمل و اقدام قرار نگیرد، لازم است مسوولان دولت و نظام به نظرات مردم توجه کنند. به عنوان مثال در حال حاضر در مورد انتقال آب دریای خزر، کمپینی تشکیل و چند ‌ده‌هزار امضا جمع شده است. مسوولان به این موضوع چه توجهی کرده‌اند؟ اینکه مسوولی بیاید و یک پاسخ کلی به موضوع بدهد و یا- آن‌‌ طور که گاهی شاهد آن هستیم- با لحنی تمسخرآمیز در مورد این کمپین و مطالب آن حرف زده شود، روش درستی نیست و به اقدامات غیرقانونی و نتایجی نامطلوب خواهد انجامید. باید به نظرات مردم توجه شود و با این نظرات برخوردهای مناسب و اصولی صورت بگیرد.

همچنین مناسب است در تجمعات اعتراضی، نمایندگانی از ۳ قوه به احترام مردم معترض و خواسته‌هایشان(حتی اگر اقلیت باشند) حضور پیدا کنند، چرا نباید به نظر اقلیت احترام بگذاریم؟ شنیدن حرف‌های مردم و قول مساعد به آنها برای بررسی مطالب و نظراتشان هزینه‌ چندانی ندارد! یادمان نرفته است که در ارتباط با موضوع رفع حصر چند ماه پیش کمپینی تشکیل شد و امضاهای پرشماری جمع شد اما کسی نیامد این موضوع را مورد بررسی قرار دهد تا مردم ببینند که با روش‌های منطقی و مسالمت‌آمیز هم می‌توانند، مطالبات خود را پی بگیرند و هم در ارتباط با آن می‌توانند، پاسخ بشنوند. اگر این موارد جدی گرفته شود و روش‌های مدنی جای روش‌های غیرقانونی را بگیرد آن‌‎ وقت شاهد بهبود وضعیت اداره کشور خواهیم بود و دیگر مسائل و مشکلاتی مانند درگیری ‌و خسارت‌های جانی و مالی بعد از اعلام گران شدن بنزین پیش نخواهد آمد.